တေလာက ေရႊျပည္ဦးဘတင္ ေဟာေျပာတာေတြ ဖတ္ခ်င္ နားေထာင္ခ်င္တယ္လို႔ ေျပာတာ ဘယ္သူလဲေတာ့ မမွတ္မိဘူး … ေမးလ္ေတြ ျပန္စစ္ရင္း ဒီလင့္ခ္ျပန္ေတြ႔တယ္ …
History
All posts tagged History
နန္းမေတာ္ မယ္ႏု
နန္းမေတာ္ မယ္ႏု
ေခါင္းေလာင္းရွာေဖြေနသည့္ ျမစ္လယ္ဆံုရာ (ဓာတ္ပံု – Ko Thinker)
ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းႀကီး စာတမ္းဖတ္ပြဲတခု သြားတက္ဖူးတယ္ …။ အဲဒီပြဲမွာ ၾကားနာေလ့လာခဲ့ရတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို မွ်ပါဦးမယ္။ က်ေနာ့္အယူအဆ မပါပါဘူး။
(၁) ေခါင္းေလာင္းႀကီး တကယ္ေရာရွိရဲ႕လား။ ရွိရင္ေရာ တကယ္ အဲသေလာက္ ႀကီးရဲ႕လား။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ေၾကးပိသခ်ိန္ ဘယ္ေရြ႕ဘယ္မွ်ဆိုေသာ္လည္း တကယ္သြန္းတဲ့အခါ အကုန္ထည့္မထည့္ ေၾကးသြန္းပညာနားလည္သူ စာတမ္းရွင္က တြက္ခ်က္ျပတယ္။ အဲဒီမွာ ေၾကး အခ်ိန္အတြယ္ ေဖာ္ျပခ်က္ ကြဲလြဲမႈေတြ တင္ျပတာ ေတြ႔တယ္။
ေတြ႔ခဲ့တယ္လို႔ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံျခားသားက ဖဝါးအေရအတြက္နဲ႔ ေရးထားတယ္။ သူတိုင္းခဲ့တာ အခ်င္းဝက္ကိုလား၊ ေခါင္းေလာင္း အနားဝပတ္လည္ကိုလား ဆိုတာလည္း မသဲကြဲ။ သူေဖာ္ျပထားတာကလည္း စာေၾကာင္းအနည္းငယ္သာ။
(၂) အဲဒီအခါ မြန္မ်ားဘက္ကလည္း ဓမၼေစတီမင္းႀကီးကို ေသးသိမ္ေအာင္ ေျပာတာလားဆိုၿပီး ထျဖစ္ၾကျပန္တယ္။
ဓာတ္သမား၊ နတ္သမားမ်ားကလည္း ေခါင္းေလာင္းႀကီး တကယ္ရွိတယ္ဆိုၿပီး ေျပာၾကျပန္။ ဓမၼေစတီမင္းႀကီးကို နတ္လိုလို၊ ဘိုးေတာ္လိုလို ေျပာၾကတယ္။ မြန္မ်ားကလည္း သာသနာျပဳ မင္းႀကီး သူတို႔လုပ္မွ ဘိုးေတာ္ျဖစ္ရတယ္ဆိုၿပီး ေစာဒက တက္ၾကျပန္။
(၃) ပထဝီ အေနအထားအရ ျမစ္ေၾကာင္းဆံုတဲ့ေနရာဆိုတာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၄၀၀ တုန္းက ေနရာနဲ႔ အတူတူပဲလားဆိုတာ မေသခ်ာ။ ဘယ္သူမွ မေျပာႏိုင္။ ငဇင္ကာက ဒီေလာက္ႀကီးတဲ့ ေခါင္းေလာင္းႀကီး ဘယ္လို ျမစ္ဆိပ္ေရာက္ေအာင္သယ္သလဲ ေမးခြန္းထုတ္ၾကတယ္။
(၄) ဓာတ္၊ နတ္၊ ေလာကီဘာညာ စသည္ေတြကဲသူေတြကလည္း တဖက္က အင္နဲ႔အားနဲ႔ ရွိေနတယ္။
သူ႔႐ႈေထာင့္နဲ႔သူ ႐ႈျမင္ခ်က္ေတြကို ဆက္စပ္ၾကည့္ၾကပါဦး။ က်ေနာ္ကေတာ့ အဲဒီပြဲကအျပန္ အူလည္ဂ်ာလည္ ျဖစ္ျပန္ခဲ့တာပဲ။
မႏၲေလးၿမိဳ႕ မဟာေလာက မာရဇိန္ ေစတီေတာ္ အတြင္းရွိ ပိဋကတ္ ေက်ာက္စာမ်ား (ဓာတ္ပုံ – နႏၵာဘုန္းျမင့္)
နႏၵာဘုန္းျမင့္
(ယခုႏွစ္) ေမလထဲမွာ မႏၱေလးၿမိဳ႕ဟာ ၁၅၅ ႏွစ္ ျပည့္ေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ မႏၱေလးၿမိဳ႕ႀကီးနဲ႔အတူ ေမြးဖြားခဲ့တဲ့ ဖြားဖက္ေတာ္ ၇ ခုထဲမွာ မဟာေလာက မာရဇိန္ ေစတီေတာ္ရဲ႕ မဟာရံတံတိုင္း သံုးထပ္အတြင္း တည္ထားခဲ့တဲ့ ပိဋကတ္ေတာ္ ေက်ာက္စာေတြသာလွ်င္ ကုလသမဂၢ ပညာေရး၊ သိပံၸႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈအဖြဲ႕ (UNESCO) က ကမၻာ့ေရွးေဟာင္း ေအာက္ေမ့ဖြယ္ အေမြအႏွစ္ (Memory of The World Register) အျဖစ္ စာရင္းသြင္း ခံရပါေသးတယ္။
ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ ဘုရားဖူးဧည့္သည္မ်ားအေန နဲ႔ မႏၱေလးၿမိဳ႕ကို ေရာက္ၿပီဆိုရင္ မေရာက္မျဖစ္ သြားၾကတဲ့ ေနရာေတြထဲကတခုျဖစ္တဲ့ ကုသိုလ္ေတာ္ ဘုရားလို႔ လူသိမ်ားတဲ့ မဟာေလာက မာရဇိန္ ေစတီေတာ္ အတြင္း က ကမၻာ့အႀကီးဆံုး စာအုပ္ရယ္လို႔ အသိ အမွတ္ျပဳခံထားရတဲ့ ပိဋကတ္ေတာ္ ေက်ာက္စာေပါင္း ၇၂၉ ခ်ပ္ ကိုေတာ့ ဂ႐ုတစိုက္ ထိန္းသိမ္းဖို႔ အတြက္ အလြန္တရာ လိုအပ္ေနပါတယ္။
မင္းတုန္းမင္းႀကီးဟာ ျမတ္စြာဘုရား ႏႈတ္ကပါဌ္ေတာ္ ေတြကို ကမၻာတည္သေရြ႕ မေပ်ာက္မပ်က္ တည္ရွိေနဖို႔ အတြက္ရယ္၊ သာသနာပတဲ့ အခ်ိန္အထိ တည္ရွိေနေစဖို႔အတြက္ရယ္ ေက်ာက္ေပၚမွာ ေရးထိုးခဲ့ျခင္းလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေက်ာက္ေတြဟာ မႏၱေလး ၿမိဳ႕ရဲ႕ အေရွ႕ေျမာက္ဘက္မွာရွိတဲ့ စက်င္ေတာင္မွာ ရွိတဲ့ ေက်ာက္သား ေခ်ာတဲ့ ေက်ာက္ဖ်ာေတြကို ေက်ာက္ျပားေလာင္းၿပီး မႏၱေလးနန္းၿမိဳ႕တြင္း ေရာက္ေအာင္ အဆင့္ဆင့္ သယ္ေဆာင္ၿပီးမွ ေက်ာက္စာ ေပၚမွာ ေရးထိုးထားျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာက္ သား ေပၚမွာ ေရးထိုးထားတာပါ။ အမွားအယြင္း မရွိရေလေအာင္ အႀကိမ္ႀကိမ္ စာတိုက္စစ္ထားျခင္း ျဖစ္ကာ လူအင္အားသာမက ပါဠိ၊ ပိဋကတ္ ကြ်မ္းက်င္ တဲ့ ရဟန္းေတာ္မ်ားစြာကလည္း ကူညီလုပ္ေဆာင္ ထားျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
On The Irrawaddy: A Story of the First Burmese War
By G. A. Henty
Illustrated by W. H. Overend.
ေခတ္ေဟာင္းသမိုင္း အသံလွယ္ အမည္နာမမ်ား (၂)
(ပထမတပိုင္းမွာ က ကေန ဂ အထိ တင္ထားၿပီးၿပီ။ အခု က်န္တာ ဆက္တင္ေပးပါမယ္။)
င
ငဘုတ (ႏိုင္ငံျခား) – ဘုဓမ္ (Boodhm) [ROB, X, p. 106]
စ
စကာလာ (အီတလီ) – Bernardo Scala ၊ “လက္နက္ စက္ဆရာ စကာလာ” [လႊတ္ေတာ္ပု၊ ဒု၊ စာ ၅၆၀]
စတုဗန္ကြ်န္း – Cheduba ကြ်န္း (မာန္ေအာင္ကြ်န္း)။ အငူစြန္း ေလးခုရွိသျဖင့္ စတုဘာဟု အမည္တြင္ခဲ့ေသာ ကြ်န္းျဖစ္သည္။ [Travels, p. 217]
စတိုဝါ (အဂၤလိပ္) – ကပၸတိန္ စထ႐ိုဗာ (Capt.G. A. Strover)
စတိႆ – တ႐တ္ႏိုင္ငံ ယူနန္ျပည္နယ္တြင္ရွိေသာ ပန္းေသးျပည္ [မွန္နန္း၊ ပ၊ စာ ၇၈]
စပ်စ္ရာ (အဂၤလိပ္) – ေသာမတ္စပီးယား (Thomas Spears)
စာဇင္ (အဂၤလိပ္) – ရဲစခန္းမႉးေအာက္ အဆင့္နိမ့္ေသာ ရဲအရာရွိငယ္ (sergeant)။ “စာဇင္ထံသြားေရာက္ ေျပာဆို။ မရွင္းမလင္း မထုေခ်ဝံ့၍ ထြက္ေျပးလာေၾကာင္း” [လႊတ္ေတာ္ပု၊ ဒု၊ စာ ၁၄]
စိန (စိန္႔) – တ႐ုတ္လူမ်ိဳး၊ တ႐ုတ္တို႔ ေနထိုင္ေသာ ႏိုင္ငံ [တ႐ုတ္ႏို္ငငံ ခ်င္းမင္းဆက္ေခတ္ (ဘီစီ ၂၅၅-၂၀၆) မွစ၍ ခ်င္းမင္းဆက္ အုပ္စိုးရာေဒသႏွင့္ လူမ်ိဳးကို China ဟု ေခၚတြင္ခဲ့ရာမွ တ႐ုတ္ႏို္ငငံႏွင့္ လူမ်ိဳးကို စိန္႔တိုင္း၊ စိန္႔ သို႔မဟုတ္ စိန လူမ်ိဳးဟု ေခၚခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ တ႐ုတ္တို႔ကမူ ဟန္႔ေခတ္ (ဘီစီ ၂၀၆-ေအဒီ ၂၂၀) မွစ၍ မိမိတို႔လူမ်ိဳးကို ဟန္႔ဟု ေခၚခဲ့ၾကသည္။] [ရည္စိန္၊ ပ်ဴေခတ္၊ စာ ၃-၄ႏွင့္ ဝင္း]
စီကာဒဂၤါး (အာရဗစ္ sikka) – ၿဗိတိသွ်တို႔ စိုးမိုးအုပ္ခ်ဳပ္ေသာ အိႏၵိယႏိုင္ငံအတြင္း သံုးစြဲရန္ အဂၤလိပ္အေရွ႕ အိႏၵိယကုမၸဏီက ၁၈၃၅ ခုႏွစ္အထိ သြန္းလုပ္ခဲ့ေသာ ဒဂၤါး [Hobson, pp. 834-5]
ေခတ္ေဟာင္းသမိုင္း အသံလွယ္ အမည္နာမမ်ား
က
ကမန္ပိုက္ – ယခု ထိုင္းႏိုင္ငံ Kamphaeng Phet ၿမိဳ႕ [ရာဇဝင္သစ္၊ တ၊ စာ ၄၉ ေအာက္]
ကရနံမတ္ျဗင္ – ကာနယ္မက္ဘင္း (Colonel and later Brigadier General Mc Bean)
ကရနံအစ္သျမစ္ – ကာနယ္စမစ္ (Lieutenant Colonel D.C Smith)
ကရနက္ – (အဂၤလိပ္ Carronade)
ကေလမံဝီလ်မ္း (အဂၤလိပ္) – ကလီးမင္းဝီလ်ံ (Dr. Clement Williams)
ကလမၺဳ – သီရိလကၤာႏိုင္ငံ ကိုလံဘို (Colombo) ၿမိဳ႕ေတာ္ [သာသနာ၊ စာ ၆၆]
ကာနက္ပ (အီတလီ) – B. Canepa
ကာနယ္ဂြ်န္ဆင္ (အဂၤလိပ္) – Colonel Johnstone
ကာနယ္ရဇၨင္ဘင္သင္/ကာရနံရဇၨင္ဘင္သင္ (အဂၤလိပ္) – ကာနယ္ရစ္ခ်တ္ဘင္ဆင္ (Colonel Richard Benson)
ကာေမရာတာ (ေပၚတူဂီ) – A. J. Camaretta (မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္တြင္ ကုလားဝန္အျဖစ္ အမႈထမ္းခဲ့ဖူးသူ)
ကာမိုဒိုလံဘာ (အဂၤလိပ္) – ကိုမိုဒိုလင္းဘတ္ (Commodore Lambert) [ကုန္းေဘာင္၊ တ၊ စာ ၃၀၉]
ကာရနယ္လေဘာ္ရနီ (အဂၤလိပ္) – ကာနယ္ဟင္နရီဘာေန (Col. Henry Burney) [ကုန္းေဘာင္၊ တ၊ စာ ၉၅]
ကာရနယ္လအာရဘတ္ဖိုက္ (အဂၤလိပ္) – ကာနယ္အယ္လ္ဘတ္ဖိုက္ (Col. Albert Fytche)
ကာလာဂရတီ (အာေမနိယံ) – William Calogreedy
